Кітапханадаєы кітап оќуды ынталандырудаєы кґпшілік шаралар

 

Бїгінгі кїнде кітапхананыѕ маќсаты - оќырман белсенділігі мен мјдени ќолданысын арттыру. Бўл баєытта кітапхана ісінде жаќсы тјжірибелер жинаќталды. А.С. Пушкин атындаєы Шыєыс Ќазаќстан облыстыќ кітапханасы тиімді дјстїрлі ќызмет тјсілдерімен бірге жаѕашыл инновацияны ќолдануда. Мјселен: диалог-шолу, ойын-саяхат, слайд-шоу, кітаби жиындар, медиа-таным, экспресс-тренингтер, онлайн-тестілеу, коллоквиум, веб-викториналар, флэш-моб жаѕашылдыќтардыѕ белгілері.

Инновациялыќ тјсілдіѕ бірі - флэш-моб ґткізудіѕ баєдарламасы, маќсат-міндеттері, баєыттары белгіленеді. Оєан белсенді кітапханашылар жўмылдырылады. Жеті-сегіз маманнан жасаќталєан, ќолдарында кґпшілік шараєа байланысты їндеуі бар, «флэш-моб» деп жазылєан жастар тобы кґпшілік назарын аударады (Флэш-моб, тосыннан жиналып тез тарќайтын кґпшілік адамдар тобы). Мўндай шараєа тек кітапханашылар єана емес, мїдделестер клубыныѕ мїшелері де ќатысуы мїмкін. Егер де бір акция ґтетін боса сол акцияныѕ їндеуі жаќсылап кґз тартатындай кґркемделуі ќажет. Флеш-мобтыѕ маќсаты, кітап оќудыѕ рґлін тосыннан жиналєан жўртќа тїсіндіріледі. Бўл оќырман болуєа тартудыѕ бірден-бір жолы.

 

Келесі инновациялыќ жўмыс тїрлерініѕ бірі – библиокеруен. Оєан да кітапханашылардан жасаќталєан топтар ќўрылады. Баєдарламасы, жїру баєыттары жјне топтыѕ мїшелері белгіленеді. Мысалы жыл сайын ґтетін республикалыќ «Бір ел – бір кітап» акциясын еске тїсірсек, ґз имиджіміз бен кітапханашы келбетін кґрсету їшін бір тїсті мойынымызєа галстук таќтыќ. Белгіленген кїн мен уаќыты, жїру баєыттарымен жол тарттыќ. Барєан жергілікті орындарєа - Мјдени Їй, кітапхана, мектеп залына їндеуді кґрнекті жерлерге іліп ќойдыќ. Жергілікті мамандар кґпшілік ќауым, оныѕ ішінде оќушыдан бастап зейнеткерлерге дейін жиналуына ыќпал етті. Кітапханашылардыѕ дайындаєан слайд-шоу, олар ќажет болса фильм кґрсетілімімен жалєасып кґркемделе тїседі. Кґпшілік ќауымды шараєа белсене араласу їшін, ґз ойын тарќату оќырман ќауымєа тапсырылады. Соѕында оќырмандарєа кґѕілді болу їшін, кґпшіліктіѕ білім деѕгейін тексеруде викторина ойналып, жеѕімпаздарєа сыйлыќтар таратылады. Акция республикалыќ шеѕберде ґтуіне байланысты дјрежесі жоєары болуєа тиісті.

 

Оќырмандарды ќызыќтырып бастарын ќосып, бір-бірімен дидарласып, жїздесуіне тїрлі мїдделестер клубы ќызмет етуде. Оќылєан кітапты талќылап, келесі кісіге оќуды ўсыну кітаптыѕ ќўндылыєын кґрсетеді. Оќырмандардыѕ «Прекресток миров» фантастар мїдделестер клубтарыныѕ жўмыстары дјл осыны кґздейді. Клуб мїшелері кґпшілік шараларына белсене ќатысады. Кітапхананыѕ бас маманы Яна Абдеева «Перекресток миров» фантастар клубыныѕ ќызметін 15 жылдай басќарып келеді. Клубтыѕ ќызыќты да јсерлі ґтуі клуб мїшелерініѕ ґздеріне байланысты.

 

Мамандардыѕ кјсіби біліктілігін шыѕдай тїсетін тјжірибе алмасудыѕ ґзіндік ќырлары бар. Биылєы жылы кітапханашыларымыз ґзімізбен кґршілес Ресей елініѕ шекаралас Рубцовск ќаласында ґткен єылыми-конференцияєа ќатысты. Ќалалыќ кітапхананыѕ 85 жылдыќ мерейтойына орайластырылып ўйымдастырылєан кездесу «Кітап оќудаєы инновацияны ќолдану» деп аталєан. Бўл жиынєа ќатысќан біздіѕ мамандар жаќын шетелдік кітапханашылардыѕ жаќсы істерін жадына тоќып ќайтты. Сґйтіп, «жаќсыны кґрмекке!» дегендей ґз кґздерімен кґріп, кітапханашылармен жїздесті. Семинарда ресейліктердіѕ, оныѕ ішінде Новокузнецк, Барнаул, Змеиногорск ќалаларыныѕ жјне Алтай ґлкесініѕ аудандыќ-ауылдыќ кітапханашы мамандары ќатысыпты. Кітап оќуды ынталандырудаєы инновациялыќ жаѕалыќтар жґнінде, олардыѕ тїрлері мен тјсілдерімен танысты.

Біздіѕ кітапханашылар осы сапардан не алып ќайтты? Новокузнецк ќаласыныѕ «Артбате у Гоголевки», Барнаул ќаласыныѕ «Читай, Барнаул!» орталыќтанєан кітапхана жїйелерініѕ ќызыќты тјжірибелері ўнады. Таратып айтатын болсаќ, Новокузнецкініѕ кітап фестивалі – кґпшіліктіѕ мерекесі екен. Оєан тек кітапханашылар єана емес сонымен бірге ќаланыѕ театр, биші, вокальды ўжымдары, кјсіби-јуесќой суретшілер ќатысќан. Ќалалыќтардыѕ тїсірген фотосуреттерінен кґрме, кітап кґрмесі ўйымдастырылып, кітап саудасы да жїрген. Драмалыќ шыєарма арќауында театрландырылєан кґріністер кґрсетілген. Жалпы бїкіл ќала тўрєындарыныѕ мерекесі.

 

Кітапќўмарлыќты дјріптеуде барнауылдыќтар «Читай, Барнаул!» кешенді баєдарламасын ўйымдастырєан. Кјсіби мамандыќтыќтыѕ тїрлі ќыр-сырын кґрсете білген баєдарлама екен. Себебі, аталєан шараларадыѕ ґзекті маќсаты – кітап. Алтайлыќтарєа кітап арќылы танымал белгілі суретшілердіѕ тарихын паш еткен "Из истории ремесел" фотокґрмесі кґпшілік назарында болєан. Ќалалыќтарды ќызыќтыруда наќтылы іс жїзінде мейрамхананыѕ еѕ їздік мамандары ґздерініѕ ќызмет тїрлерін кґрсетіп, дастархан мјзірі мен сервировка жасау ґнеріне їйреткен. Алтайлыќтар да шетелдік буккроссинг јдісін іс тјжірибелерінде ќолдануда. Ол деген «оќы да басќаєа бер» принципі бойынша орындалып, кітапты бір ќолдан екінші ќолєа ґткізумен кітап оќуды іске асырады.

 

Біздіѕ кітапханада кітап оќуды ынталандыруда «Оќуда шек жоќ» баєдарламасы жўмыс істейді. Ол бірнеше бґлімдерден тўрады. Баєдарлама оќырмандардыѕ тїрлі категориясына кішкентай сјбилерден бастап зейнеткер оќырмандарєа дейін арналєан. Отбасылыќ оќуды дамытуда «Ана боламын», «Жґргектен оќимыз» кездесулері болды. Ана ќўрсаєындаєы нјресте кітаптыѕ ќасиетін бойына сіѕіре беруге ыќпал етіледі. Жаѕа туєан жас сјби нјрестелерге оќырман билеті табыс етіледі. Жерлес аќын-жазушылар арналєан ґлкетанулыќ басылымдар мен мерейтойлыќ оќулар, шыєарма байќаулары ўйымдастырылуда. «Туєан ґлкем – тўнєан тарих» ґлкетанушылар кездесуі јдетке айналды. Биылєы жылєы кездесулер Ш.Ќўдайбердіўлына, М.Чистяковќа, О.Бґкеевке, А.Ивановќа арналды. Жалаѕ сґзбен ќамшылап шыєу емес, јсер мен білімділікті ўштастыру да еске алынєан. Электрондыќ оќулыќ арќылы дауыстап оќуды тыѕдау, автордыѕ не персонаждыѕ іс-ќимылын ґз аузынан есту іске асырылуда. Шара соѕында «Кітап таќтан да ќымбат» викторина-шоу ґткізілуде. Викторинада сўраќтар ќойылып, оєан ќызыєа жауап беріп, білімпаздыќтарын кґрсете білген оќырмандар ќўр алаќан ќайтпайды. Кітапханада Интернетті тегін пайдалану, сыйлыќтарєа кітап ўсынылады. Мўндай мараппаттарєа ие болатын оќырмандар баршылыќ.

 

Кітапхананыѕ болашаєы, јрине жастармен байланысты. Кітапханашы - жастар мамандыєы. Мамыр айында Астана ќаласында Ќазаќстан Республикасы Кітапханашылар ассоциациясы жас кітапханашылардыѕ алєашќы слеті ґткізілді. Ќазаќстан кітапханаларындаєы жас мамандарды орныќтыру, кітапханашы мамандыєыныѕ позитивті имиджін ныєайту Слеттіѕ маќсаты болатын. Јсем жас ќала Астананыѕ тамаша кґріністері жаќсы јсер ќалтырып, жас мамандарды ќўлшындандыра тїсті. Байќаудыѕ жїлдегерлері ўландыќ кітапханашы Макаева Айнаш, А.С. Пушкин атындаєы Шыєыс Ќазаќстан облыстыќ кітапханасы мен А.П.Гайдар атындаєы облыстыќ балалар кітапханасыныѕ мамандары Ќўдайбергенова Нўргул мен Омарова Јселдіѕ абыройлары асќаќтады. Олардыѕ есімдерін маќтанышпен айтамыз.

 

Кітап оќуды ынталандырудаєы балалар арасында жїргізіліп жатќан кґпшілік шаралар кґп-аќ. Осындай ќызыќты инновациялыќ жўмыс тїрлерін, ойынмен, жарыспен, сабаќпен, театрландырылєан кґріністермен байланыстырылып ґткізіледі. Жас дарындарєа жол ашу ўстаздар ќауымы мен кітапханашылардыѕ їлесіне тиіп тўр. Атап айтсаќ, мемлекеттік тілдіѕ мјребесін кґтеруде айтулы кїндерді атап ґтуге байланысты жјне жергілікті аймаќтыќ компоненттерді насихаттауда «Интернет - марафон» байќауы ґткізілуде. Бўл байќауєа мектептегі педагогтардыѕ, балабаќшадаєы тјрбиешілердіѕ, сонымен ќатар кітапханашылардыѕ еѕ їздік жўмыстары облыстыќ А.С.Пушкин атындаєы кітапхананыѕ сайтына ќойылуда. Ол жыл аяєына дейін созылып, ќорытындысы жарияланады.

 

Дјстїрлі кітап кґрмесініѕ ґзін ќазіргі кезде инновациялы тїрде ќалай ўйымдастыруєа болады. Егер де бір айтулы мереке болса соєан байланысты кітаптарды тїгел сўрыптап, бґлім бґліммен ќоя салуєа да болар еді... Јйтседе, жаѕаша тїрлендіру їшін бірнеше тјсілдері бар. Мјселен, ґзімізге белгілі Наурыз мейрамын алсаќ, бўл мерекеніѕ тїркі тектес халыќтар їшін орны ерекше. Бір жолы тек аќын-жазушылардыѕ Наурызєа арнап шыєарєан шыєармалары ќойылса, келесі кезекте тек белгілі ќаламгердіѕ атын шыєарып, есімін жария етуде ўйымдастыруєа болады. Наурыздыѕ ырымшыл халыќќа јсер ќандай, оны білгіѕіз келсе Наурыздыѕ ырымдары туралы кітап кґрмесін ўйымдастыруєа болады. Басќа халыќтардыѕ кґзќарасы, тїсінігі ќандай екенін де білуге болады. Дјстїрлі кітап кґрмесін мультимедиамен байланыстырса нўр їстіне нўр.

Аудандыќ кітапханаларда тїрлі таќырыптарда семинарлар ґтіп тўрады. Мамыр айында Глубокое аудандыќ кітапханасында «Кітапхананыѕ кітап оќуды ынталандырудаєы кґпшілік шаралар» бойынша семинар болды. Семинарды А.С.Пушкин атындаєы Шыєыс Ќазаќстан облыстыќ кітапхана мен Глубокое орталыќтанєан аудандыќ кітапханасы бірігіп ґткізді. Баєдарламада семинардыѕ міндет мен маќсаты белгіленді. Онда кітап жјне оќырмандардыѕ кітап оќуын ќўмартуды ынталандыру, кітапхананыѕ белсенділік рґлін кґрсете білу. Білім кґтеруде, оныѕ ішінде јсіресе балалар мен жастарды кітап оќуєа тартуєа ыќпал ету. Кітап ќорлары мен электронды коллекцияларын кґпшілікке паш ету. Оќырман белсенділігі жјне оныѕ мјдени ќолданысын арттыра тїсіру сияќты маќсаттар ќойылєан.

 

Семинарда кітап оќуды ќызыќтырудаєы инновациялыќ іс-тјжірибелерді кітапхананыѕ оќу залыныѕ меѕгерушісі Абенова Бахтина Ќалмаќбайќызы мен осы залдыѕ бас кітапханашысы Абдеева Яна Борисовна жан-жаќты айтып берді. Ґз істеріне бей-жай ќарай аламайтын, жаѕашылдыќќа ќўштар, шыєармашылыќпен жўмыс істейтін јріптестер ќызыєа тыѕдап, ќажет кезде жазып, пікір таластыртып отырды. Ќатысушылар назарына «Оќуда шек жоќ» деп аталатын кґрнекті безендіріліген баяндама-слайд ўсынылып, семинар соѕында «Кітап таќтан да ќымбат» викторина-шоу ґткізілді. Викторинада сўраќтар ќойылып, жеѕімпаздар атап ґтіліп, білімдері байќалды. Сонымен ќатар, біздіѕ јріптестер кґршілес Ресей еліне барєан сапар жайлы, кітапханашы «жаѕа заманныѕ» мамандыєы екенін јсерлі јѕгімемен жеткізе білді.

 

Облыстыќ А. С. Пушкин атындаєы кітапханасыныѕ јдістеме орталыєы облыс кітапханашылар арасында тјжірибе алмасу семинарлары, таќырыптыќ, проблемалыќ онлайндыќ дискуссия «Јдіскер саєаты» ўйымдастырылуы јдетке айналды. Кітапханашылармен бас ќосып, ќазіргі кездегі проблемалыќ таќырыпты шешуде. Басќосудыѕ ќаншалыќты пайдалы екенін шыєармашылыќпен жўмыс істейтін мамандар сезінеді. Таќырып кґлемінде дидарласып, тјжірибе алмасылып, талќылауєа жаєдай жасалєан. Јрине, бїкіл облыс кітапханашылары Интернет желісімен ќамтылмаєандыќтан тек он орталыќтанєан аудан кітапханаларымен «чатќа» шыєу мїмкіндігі бар болып отыр. Болашаќта таєы да Интернет желісіне ќосылатын аудандар саны кґбейе бермек.


Жасубиева Балжан Тґлешќызы,

А.С. Пушкин атындаєы Шыєыс Ќазаќстан облыстыќ

кітапхананыѕ јдістеме орталыєыныѕ меѕгерушісі